Da li slavimo Uskrs ili Vaskrs? Da li je pravilno reći „Hristos vaskrse“ ili „Hristos voskrese“? Ovo su glavne, ali ne i jedine jezičke nedoumice koje se tiču najvećeg hrišćanskog praznika.
U svom „Rečniku jezičkih nedoumica“ Ivan Klajn je tvrdio da je jednako pravilno reći i Uskrs i Vaskrs. Prvi oblik je uobičajen u narodnom jeziku, a drugi vuče korene iz crkvenoslovenskog jezika i više ga koristi sveštenstvo.
Crkvenoslovenski je liturgijski jezik u slovenskim pravoslavnim crkvama. To je bio književni jezik sve do reforme Vuka Karadžića. Do sredine 18. veka korišćen je srpskoslovenski, prema kome je pravilno reći Vaskrs. Nakon toga, međutim, u upotrebu ulazi ruskoslovenski, tj. dolazi do ruske redakcije staroslovenskog jezika, zbog čega su reči sve više počele da se izgovaraju na ruski način, sa slovom „o“ u prvom slogu. Na taj način smo dobili: Voskresenije, voskresnuti, voskrese. U govornom jeziku „v“ u rečima kao što su Vaskrs i vaistinuje postalo je „u“, pa tako danas većina kaže Uskrs i uistinu, umesto prethodnih oblika.
Mada mnogi pravoslavni sveštenici govore Uskrs, u crkvenom kalendaru stoji da pravoslavci ove godine u nedelju, 5. maja, slave vaskrsenje gospoda Isusa Hrista – Vaskrs.
Ovaj oblik je bliži originalnom staroslovenskom izrazu, i potpuno saglasan crkvenoslovenskom VO-skresenije. Koliko se ovaj način izražavanja sačuvao u crkvenoj svesti, svedoče i nazivi drugih praznika koji počinju istim prefiksom kao što su VA-znesenje, VA-vedenje i drugi. Teško je da ćete čuti da neko kaže praznik Uznesenja ili Uvedenja, a većina će reći Uskrs – objasnio je Ivan Neđić, profesor pripravnik Bogoslovije Svetog Arsenija u Sremskim Karlovcima.
Nema, dakle, govora o tome da su neki nazivi ovog praznika “hrvatski”, a drugi “srpski”. Postoji samo “Uskrs” (srpski narodni izraz), “Vaskrs” (crkveni oblik) i “Voskresenije” (ruskoslovenski oblik i današnji srpsko-crkveni izraz).
Kako se pravilno kaže: Uskrs ili Vaskrs?
226
Prethodna vest